Difterie
Velen van u zullen het kennen/herkennen. Je komt de stal in en hoort een kalf ademhalen, niet zachtjes, maar met een schrapend of piepend bijgeluid. In eerste instantie is het geluid vooral bij inademen hoorbaar. In later stadium kan het bijgeluid ook bij uitademen hoorbaar zijn.
Wat is difterie?
Difterie is een ontsteking aan het strottenhoofd door Fusobacterium necrophorum (subsp necrophorum).
Het strottenhoofd
Het strottenhoofd en de luchtpijp bestaan uit kraakbeenringen en platen. Deze zijn stevig, maar wel wat flexibel. Het kraakbeen zorgt ervoor dat de luchtwegen open blijven en er dus lucht van buiten naar binnen gezogen kan worden, tevens beschermt het de structuren die binnen de platen liggen, zoals de strottenklep en de stembanden.
Ziektekiemen kunnen via neus en mond makkelijk binnen komen. Om te voorkomen dat ze verder het lichaam binnendringen, bevindt zich in het keelgebied de ring van Waldeyer (lymfeklierweefsel). De keel- en neusamandelen zijn hier onderdeel van. (Reactie van dit lymfoid weefsel is ook belangrijk voor het effect van intranasale vaccinatie)
Fusobacterium
Fusobacterium necrophorum is een normale bewoner van de slijmvliezen in het ademhalingsstelsel van het rund en veroorzaakt in principe geen problemen.
Pas als het slijmvlies van de luchtwegen is aangetast (door een andere ziekteverwekker of beschadiging door bijvoorbeeld stro) kan fusobacterium toeslaan.
Zo snel Fusobacterium necrophorum het weefsel binnendringt zal het zijn naam eer aan doen;
Er ontstaat een ontsteking (zwelling) met weefselverval (necrose). Hierdoor zal een afweerreactie op gang komen in de amandelen, waardoor deze ook zwellen.
| Bovenaanzicht strottenhoofd Blauw: randen strottenklep Zwart; zwelling binnen strottenhoofd Geel: necrose van weefsel |
Door de stevige kraakbeenplaten aan de buitenzijde van het strottenhoofd zal de zwelling vooral naar binnen worden gedrukt en ruimte innemen, waardoor ademhalen wordt bemoeilijkt. Doordat de lucht langs de zwelling wordt geperst, zal ook het slijmvlies geïrriteerd en gezwollen raken. Bij inspanning, warmte en stress zal de ademhaling verder versnellen. De zwelling en daarmee het bijgeluid neemt nog verder toe en het kalf kan uiteindelijk erg benauwd worden.
Hoe te handelen?
Zwelling verminderen
- Behandelen met ontstekingsremmer
- Kalf koud water geven
Aanpakken fusobacterium
- Snel ingrijpen, waardoor minder necrose
- Het is noodzakelijk langdurig te behandelen. Het kraakbeen is maar matig doorbloed en de bacterie is hardnekkig
Welzijn kalf
- Het kalf in zuurstofrijke, koele en rustige omgeving zetten.
- Indien het kalf ernstig benauwd is of behandeling geen verbetering geeft, moet om welzijnsredenen euthanasie overwogen worden.
Tot slot:
- Fusobacterium zal zelden van het ene naar het andere kalf gaan. Indien meerdere dieren difterie krijgen is onderzoek naar de achterliggende oorzaak belangrijk.
- Sommige rassen (Belgisch Witblauw) zijn gevoeliger voor difterie (nauwer strottenhoofd, waardoor eerder ademhalingsproblemen.
- Bij de mens kennen we een besmettelijke vorm van difterie (kinderen worden door vaccinatie beschermd (DTP)). Dit wordt veroorzaakt door Corynebacterium diphtheriae. Dit is dus een andere ziekte dan de keeldifterie bij het kalf, zoals hierboven besproken.
Bij twijfel of het bijgeluid door difterie veroorzaakt wordt kunt u altijd uw dierenarts raadplegen.