EHD

Afgelopen zomer werd Nederland opgeschrikt door de opkomst van het Blauwtong-virus. Inmiddels is deze ziekte, alsook de manier van overdracht, bij de meeste mensen wel bekend: niet direct van kalf op kalf, maar via een zogenaamde “vector”. Dit houdt in dat de ziekte verspreid wordt via een ander dier dan het kalf zelf, in het geval van Blauwtong is dit de knut. Via deze nieuwsbrief hadden wij graag nog een andere vectorziekte , die zich ook verspreidt via de knut, bekend willen maken: het Epizootic Hemorrhagic Disease (EHD)- virus.

Wat is EHD?

Laten we eerst de naam ontleden: “Epizootic” betekent dat de ziekte wijdverspreid is onder dieren. Waar men het woord “epidemie” gebruikt voor een snel verspreidende ziekte onder mensen, is “epizootic” de manier om de snelle verspreiding onder dieren te beschrijven. “Hemorrhagic” houdt in dat er bloedingen optreden en/of schade aan de bloedvaten ontstaan. De naam verraadt het dus al: EDH is een bloedingsziekte die zich onder dieren verspreidt. Daarin zit al meteen een belangrijk detail: het is een ziekte onder dieren en geen zoönose,  een mens kan niet besmet raken.

Het is een virale ziekte die voornamelijk onder herten, maar ook bij wilde schapen en runderen circuleert en wordt overgebracht door geïnfecteerde knutten. Na infectie worden bloedvaatjes aangetast, waarna deze kapot gaan en dit laat zich vooral zien aan wondjes die ontstaan aan de klauwranden en in de bek.

EHD staat sinds 2008 op de lijst van het Office International de Epizooties (OIE), wat betekent dat er een meldingsplicht is, indien het vermoeden bestaat dat er een EHD infectie rondgaat. EHD is tot op heden nog niet in Nederland aangetoond, Nederland is officieel EHD vrij. De recente uitbraken van Blauwtong in Nederland bewijzen echter dat de huidige EHD vrije status geen garanties voor de toekomst geeft.

De stand van zaken

Europa was vrij van EHD totdat er besmette rundveebedrijven werden aangetroffen op het Italiaanse eiland Sardinië, gevolgd door besmettingen op het eiland Sicilië. Later werden er in november en december in Spanje en Portugal koppels, besmet met EHD, gediagnosticeerd.

In Zuid-Frankrijk werden op 23 september 2023 drie bedrijven als besmet vastgesteld. Een week later werden dit er al 53. De Franse regering heeft toen een bufferzone ingesteld en herkauwers uit deze zone mogen niet naar andere Europese lidstaten vervoerd worden om verspreiding zoveel mogelijk te voorkomen.

Zoals benoemd verspreidt EHD zich via knutten, welke bij de juiste omstandigheden zich vrij snel kunnen verplaatsen. Echter zitten wij nu in het seizoen dat voor de knut nadelig is. Door de kou wordt de knut minder actief en daalt het aantal knutten significant. Hierdoor zal de infectiedruk tijdelijk afnemen en is de verwachting dat het aantal besmettingen zal afnemen. Er is echter, net zoals bij Blauwtong, geen geregistreerd vaccin beschikbaar, waardoor de verwachting is dat in het voorjaar, bij gunstigere temperaturen voor de knut, het aantal besmettingen mogelijk weer zal toenemen in de besmette regio’s.

Waar moet ik op letten?

Voornamelijk herten zijn zeer gevoelig voor EHD en bij deze diersoort worden dan ook de meeste verschijnselen waargenomen. Deze dieren kunnen enkele uren na besmetting al sterven, maar de ziekte kan ook trager verlopen. De dieren hebben dan hoge koorts, zijn zwak, hebben een dikke ‘zware’ kop, gaan overmatig speekselen en stoppen met eten. In de mond, op de tong en bij de klauwen ontstaan pijnlijke wonden die kunnen gaan ontsteken. Ongeveer 25 tot 50% van de zieke dieren zal uiteindelijk sterven aan de infectie, zij die het overleven hebben levenslange immuniteit tegen dat specifieke type EHD-virus. Er is geen sprake van kruisimmuniteit met andere typen EHD-virus.

Bij runderen worden grotendeels dezelfde symptomen waargenomen, maar in veel mindere mate. Waar bij herten al gauw 90% van de dieren bij een uitbraak besmet raakt met EHD is dit bij runderen tussen de 10 tot 40% en hiervan sterft minder dan 1% van de runderen. De runderen hebben koorts, kunnen wat kreupel zijn door wonden op de klauwrand, speekselen overmatig en hebben ook verwondingen aan de mond en tong wat kan leiden tot verminderde voeropname. Wilde schapen vertonen een gelijk beeld als de runderen, gedomesticeerde (gehouden schapen) kunnen wel geïnfecteerd raken, maar vertonen over het algemeen geen verschijnselen. Ook bij deze diersoorten ontstaat er geen kruisimmuniteit.

De symptomen van een EHD infectie zijn dus zeer gelijkend op een Blauwtong infectie en mede daarom is het belangrijk om tijdig in te grijpen als dergelijke verschijnselen zich in het koppel vertonen. Voorlopig lijkt EHD zich nog ver van Nederland te houden, maar het is wel gebleken dat in relatief korte tijd de ziekte zich in Europa heeft kunnen manifesteren en zich daarna ver heeft weten te verspreiden.

Blijf dan ook scherp de diergezondheid monitoren en neem contact op met uw dierenarts als er zich situaties voordoen die u niet vertrouwt. Zo verhogen wij met zijn allen de waakzaamheid over de Nederlandse gezondheidsstatus en over het snel en efficiënt ingrijpen bij nieuwe dierziekten.