Hangoren
We kennen het beeld allemaal wel, een kalf met een hangoor. Bij sommige kalveren is dit het enige afwijkende wat je aan ze ziet. Moet je dan wel behandelen, of is dat niet nodig? In deze nieuwsbrief willen we stilstaan bij het ontstaan van een hangoor, wat de gevolgen (kunnen) zijn en zullen we een conclusie trekken over wel of niet behandelen.
Hoe ontstaat een hangoor?
Zoals te zien is op de afbeelding hieronder staat het middenoor in verbinding met de keelholte. Deze verbinding heet de buis van Eustachius (blauw omcirkeld) . Die is ook bij de mens aanwezig, denk maar aan wat er gebeurt als je door je neus uitademt en daarbij tegelijk je neus dicht knijpt.
Als een kalf een voorste luchtweginfectie heeft kunnen de betrokken ziektekiemen (onder andere Mycoplasma) via de buis van Eustachius opklimmen naar het oor en daar een ontsteking veroorzaken
Verschijnselen
In eerste instantie zal een kalf met een oorontsteking gaan schudden met de kop en/of aan het oor gaan krabben, dit is een teken van ongenoegen (jeuk). Een middenoorontsteking kan overigens ook ontstaan door verspreiding van bacteriën via het bloed.
De oren zitten vlakbij het kaakgewricht. Als een oor ontstoken is (en dus gezwollen en pijnlijk), zal kauwen vanzelfsprekend ook pijnlijk zijn. Een kalf zal hierdoor minder ruwvoer opnemen, wat een groeiachterstand tot gevolg kan hebben.
Kauwen maar ook slikken is pijnlijk voor het kalf. De slokdarmsleufreflex zal minder goed functioneren, waardoor de melk eerder in de pens terecht komt, met mogelijks pensverzuring tot gevolg
Een ontsteking gaat ook gepaard met zwelling. Denk bijvoorbeeld maar aan een gewrichtsontsteking of een navelontsteking; het gewricht of de navel wordt dik. Het middenoor is echter omgeven door de schedel en deze geeft uiteraard niet mee.
Zwelling van weefsel in de schedel betekent dat omliggende weefsels in de verdrukking komen. Zo ook bij een middenoorontsteking: delen van de aangezichtszenuw en de evenwichtszenuw lopen door de gehoorgang (groen omcirkeld in bovenstaande afbeelding) . Bij zwelling door een ontsteking in de gehoorgang komt er een hoge druk op deze zenuwen, waardoor deze hun functie verliezen. Door het uitvallen van de aangezichtszenuw gaat het oor hangen, soms ook het bovenooglid en de bovenlip. Daarnaast krijgen veel kalveren ook een traanoog.
Mogelijke gevolgen
Binnenoorontsteking. Een ontsteking in het middenoor kan vrij gemakkelijk uitbreiden richting het binnenoor. In het binnenoor bevindt zich het slakkenhuis (geel omcirkeld in bovenstaande afbeelding), dat verantwoordelijk is voor het evenwicht. Bij een binnenoorontsteking komt er pus in het slakkenhuis, waardoor er verkeerde signalen aan de hersenen worden doorgegeven over de positie van de kop, bijvoorbeeld dat de kop naar links is gedraaid (terwijl de kop gewoon recht staat). Het kalf krijgt signalen van de hersenen door om de kop naar rechts te draaien. Gevolg: het kalf houdt de kop scheef en in heel erge en uitzonderlijke gevallen gaat het kalf rondjes lopen naar een kant.
Als de ontsteking in beide oren plaatsvindt zullen deze verschijnselen uiteraard aan twee kanten zichtbaar zijn. Het kalf zal dan de kop niet scheef houden en in plaats van naar één kant te cirkelen een dronkemansgang vertonen en onvast op de benen staan. Let op: deze dronkemansgang zal vaker door andere ziekten veroorzaakt worden (denk aan pensdrinken – verzuring – algemene zwakte). Omdat het enige tijd duurt voordat alle pus door het lichaam is opgeruimd zal het kalf gedurende enkele weken continu met de kop scheef lopen, zoals bij het kalf in de afbeelding hiernaast.
Hersenvliesontsteking. In dit heel extreem geval ontwikkelt het kalf zeer hoge koorts, kan het kalf niet meer overeind komen en ligt het met de kop stijf in de nek. Gelukkig zien we dit in de praktijk weinig.
Behandelen, ja of nee?
Zoals steeds is tijdig ingrijpen van groot belang om chronische problemen te voorkomen. Let dus goed op eventueel herhaald kopschudden of oorkrabben.
Ook al lijkt een hangoor onschuldig, het kan verregaande gevolgen hebben voor een kalf. Behandel een kalf met een hangoor dus altijd volgens het Bedrijfsbehandelplan.
Soms is een hangoor chronisch, overleg dan ook met je dierenarts wat je best kan doen.
LET OP: als een kalf goed behandeld en het algemeen goed doet maar het oor hangt nog af dan is het niet meer zinvol lang door te gaan met behandelen. De beschadigde zenuw heeft tijd nodig om te herstellen, als die al volledig herstelt.
bronnen:
onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.1939-1676.2004.tb02642.x
www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3418781/pdf/cvj_09_957.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC546444/ https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/104063870601800105