Nieuwsbrief augustus 2008: Leverabcessen
Bij de terugkoppeling van de slachtresultaten worden regelmatig leverabcessen/levernecrose(leververval) geconstateerd bij zowel volwaardig als onvolwaardig geslachte kalveren. Maar wat zijn leverabcessen en hoe kunnen ze ontstaan. Het belangrijkste is echter wat kan er tegen gedaan worden?
De lever is een centraal orgaan in het kalf en zorgt ervoor dat de voedingstoffen, die door het maagdarmkanaal worden opgenomen, verwerkt worden tot bruikbare stoffen. Via deze weg kunnen er ook bacteriën of virussen via het maagdarmkanaal in de lever terechtkomen. Daarnaast kunnen bij een bloedvergiftiging bacteriën in de lever terechtkomen. (Let op leverabcessen is een ander probleem dan leververvetting. Leververvetting zal in deze nieuwsbrief niet besproken worden.)
Als deze ziektekiemen in de lever terechtkomen ontstaat er leververval. Ziet het kalf echter kans om het proces tot stilstand te brengen dan kunnen er leverabcessen ontstaan gevuld met pus. De werking van de lever is afhankelijk van het verval of het aantal abcessen in de lever.
Zo kunnen leverabcessen o.a. veroorzaakt worden door:
- Salmonella
- Pasteurella (vooral hemolytica=”long” bacterie)
- Actinobacillose
- Fusobacterium necrophorum
- IBR
- Listeriose
- (Tuberculose)
- (Brucellose)
- Parasitaire infectie (wormen)
Bij kalveren is Fusobacterium necrophorum de belangrijkste verwekker. Dit komt doordat kalveren vaak een rantsoen hebben met makkelijk verteerbare koolhydraten met relatief weinig structuur. Hierdoor kan er een pensverzuring ontwikkelen. Vanuit die pensverzuring kan zich een penswandontsteking ontwikkelen, waardoor de aanwezig Fusobacterium necrophorum in de pens vanuit deze onsteking naar de lever kan verplaatsen.
Verder komen er regelmatig navelontstekingen voor. De navel heeft een directe verbinding met de lever. Dit houdt in dat ontstekingen van de navel makkelijk de lever kunnen bereiken en leverabcessen kunnen veroorzaken. Navelontstekingen worden vaak veroorzaakt door kiemen vanuit de omgeving. Het gaat hierbij vaak om Streptococcen, Staphylococcen, Coli, Proteus of bijv. Pasteurella. Bij de voorkoming van navelontstekingen gaat het vaak om de hygiëne rondom de geboorte. Echter deze kalveren komen vaak pas later in de kalverhouderij terecht. Daarom altijd de navels controleren bij binnenkomst. Daarnaast kunnen door urinezuigen navelabcessen ontstaan.
De verschijnselen die men kan waarnemen variëren zeer. In de meeste gevallen zullen de verschijnselen zich beperken tot verminderde eetlust en verminderde groei (of vermagering) vooral bij pensverzuring. In het acute stadium of bij ernstige aantasting van de lever kunnen er daarnaast gele slijmvliezen, verhoogde temperatuur, verhoogde hartslag, kreunen, blijven liggen en de afwezigheid van de eetlust. Verder kan men bruine urine en een overgevoeligheid voor licht waarnemen. Indien een ingekapseld abces openbreekt zal het dier vaak zeer snel sterven (plotse doden)
De diagnose is moeilijk te stellen bij leven en blijft vaak een waarschijnlijkheidsdiagnose. Andere ziekten die in aanmerking komen zijn bijv. ontstekingen aan het hart, longontsteking en “scherp”.
De behandeling bij het individuele kalf bestaat vaak uit een leverondersteunende behandeling evt gecombineerd met een ontstekingsremmer/antibioticum. Overleg de therapie met uw dierenarts.
Verder moet men bij een hoog percentage leverabcessen denken aan:
- Voeding (snel rantsoen?)
- Klimaat (longen, denk aan de Pasteurella of IBR)
- Management: Navels controleren bij binnenkomst en 5 dagen na binnenkomst, letten op urinezuigers. Deze navels correct behandelen
- Gezondheid: Ingestelde behandelingen en medicijnverbruik. Daarnaast het ontwormen van de kalveren (vooral bij oudere “oostblok”-kalveren)
Bespreek deze punten met uw dierenarts en voorlichter en probeer tot een gezamelijk plan van aanpak te komen, wat leidt tot een vermindering van leverabcessen.
Krijgt U nog geen terugkoppeling van uw slachtresultaten, probeer dit dan met uw integratie of slachterij te regelen. Het levert nuttige en bruikbare informatie op.