Nieuwsbrief februari 2009: Schuimende mest

De laatste jaren worden we steeds vaker geconfronteerd met schuim op de roosters vooral bij de rose-kalverhouders. Dit probleem is zich pas duidelijk gaan openbaren sinds de wettelijke bepalingen voor het uitrijden van dierlijke mest zijn veranderd. Hierdoor ligt de mest langer stil. Verder is de opslag onder de roosters de laatste jaren groter geworden en vaak voor een deel onder dichte vloeren.

Het schuim bovenop de drijfmest ontstaat door gisting van de mest (door bacteriën in de mest) en die vindt alleen plaats wanneer de mest zuur is en er nog veel voedingsstoffen in de mest aanwezig zijn.

Zure mest ontstaat primair door een verzuring in de dikke darm. de werking is vooral bij (jonge) vleeskalveren vergelijkbaar met de werking van de pens. Wanneer er een overmaat aan energie is , wordt door een omzetting van de bacteriën de inhoud zuurder. Dit is het geval indien er:

• (te) veel bestendig zetmeel wordt gevoerd (zetmeel zit vooral in maïs en aardappelproducten evt brok)
• Slechte benutting van voedingsstoffen in de pens en dunne darm. Dit kan het geval zijn door een slecht functionerende of nog onvoldoende functionerende pens en/of bij een te groot aanbod aan voedingsmiddelen in de pens, waardoor deze onvoldoende verwerkt worden. (Bijvoorbeeld bij pensverzuring!)

We kunnen ook spreken over een dikkedarm verzuring!!!!

Een andere factor die mee kan spelen is de ventilatie onder de roosters.  Hoe hoger de luchtstroom onder de roosters is, hoe meer schuim wordt geproduceerd. De reden hiervoor is dat er met toevoer van nieuwe lucht extra zuurstof onder de roosters komt en ammoniak wordt afgevoerd, waardoor de gisting van de mest wordt bevorderd. De redenen van de hogere luchtstroom kunnen zijn:

• Verkeerde of niet optimale ventilatie in de stal. Denk hierbij aan putventilatie!!
• Luchtstroom door de aanzuigpunten naar de put. Denk eraan dat de aanzuigpunten afgedekt zijn. Ook voor uw veiligheid!
• Volle mestkelders kunnen leiden tot een snellere luchtstroom onder de roosters

Het schuim van de mest bestaat voornamelijk uit zetmeel. Verder bevindt zich in de bovenste 20 cm van de mest redelijk veel H2S (waterstofsulfide). Dit waterstofsulfide of zwavelwaterstof wordt altijd geproduceerd in drijfmest door de aanwezige bacteriën. Echter als de mest zuurder is wordt er meer waterstofsulfide geproduceerd. Dit waterstofsulfide blijft voor een groot deel in het schuim hangen.

H2S oftewel watersulfide is slecht voor de gezondheid. Het geeft bij bepaalde concentraties longproblemen en verminderd bewustzijn en kan bij hoge concentraties zelfs dodelijk zijn.

Als kalveren gaan liggen en er is schuim op de roosters ademen ze ook hogere concentraties waterstofsulfide in. Verder zorgt het schuim op de roosters ervoor dat de kalveren nat en vuil zijn.

Deze twee factoren samen zorgen ervoor dat de kalveren meer vatbaar zijn voor luchtwegproblemen. Het is dus zaak om hier iets aan te doen.

Direkt kan men er iets aan doen door plantaardige olie te vernevelen over de roosters. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bakolie. (Gebruik geen dieselolie, dit geeft een zware lucht en is zeer milieubelastend.) Het vernevelen moet minimaal 2x per week plaatsvinden voor een gunstig resultaat.
Door de olie wordt de mestkwaliteit echter wel minder en geeft het extra druk op het milieu.

Het verdient dan ook de voorkeur om de schuimvorming zoveel mogelijk te voorkomen. Factoren waar dan naar gekeken moet worden zijn:

• Hoeveelheid onbestendig zetmeel in het rantsoen. Overleg met uw voervoorlichter wat hier de mogelijkheden zijn  (denk hierbij ook aan uw maïskeuze).
• Extra gehakseld stro in het rantsoen (bevordering pens- en dikke darmwerking)
• Hoeveelheid mest onder de roosters (mengen geeft niet altijd een positief effect vanwege de luchtstroom, die hierbij ontstaat)

Hopelijk kan door enkele aanpassingen, dit probleem worden opgelost, wat de gezondheid van uw kalveren ten goede komt.

(Niet alleen bij kalveren wordt dit probleem waargenomen. Zowel bij de melkveehouderij als bij de varkenshouderij speelt dit probleem. Aangezien er voor dit probleem nog verder onderzoek noodzakelijk is, is men in Wageningen naar men zegt met een onderzoek begonnen naar schuim op de roosters in de varkenshouderij.)