Nieuwsbrief februari 2011: cryptosporidiose

Cryptosporidiose als onderdeel van kalverdiarree problemen

Kalverdiarree is een multifactorieel probleem. Het aanslaan van  bacteriën, virussen en parasieten wordt bepaald door de infectiedruk, hygiëne en weerstandsopbouw in de darm van het kalf.

In de eerste 4 weken van het leven zijn de belangrijkste verwekkers: Rota- en Coronavirus, E. coli en Cryptosporidiose.  In deze nieuwsbrief zullen we ons beperken tot de darmparasiet Cryptosporidium parvum, die het ziektebeeld cryptosporidiose kan veroorzaken bij kalveren.

Besmetting

Cryptosporidum parvum kan op een aantal manieren voor besmetting zorgen: Via de ontlasting scheiden koeien kleine hoeveelheden eieren van deze parasiet uit, waardoor kalveren al direct na de geboorte besmet kunnen raken. In het kalf vermenigvuldigt Cryptosporidium parvum zich in de dikke darm van het kalf om vervolgens eieren te gaan produceren. Deze eieren kunnen door het kalf al 4 dagen na de eerste opname uitgescheiden worden. Deze eieren zijn op hun beurt een bron van besmetting voor hetzelfde kalf als ook voor andere kalveren! Let op, de eieren hebben een zeer dikke wand waardoor ze meerdere maanden in de omgeving infectieus, dus gevaarlijk blijven.

Diarree door samenloop van omstandigheden en besmettingen

Cryptosporidium parvum kan diarree veroorzaken bij kalveren tot 4 weken leeftijd. Vaak veroorzaakt Cryptosporidium parvum pas ziekte als er gelijktijdig een Rota- of Coronavirus in het spel is, of als een E. Coli en/of coccidiose aanwezig is: In Vlaanderen bleek dit in  meer dan de helft van de gevallen zo te zijn (DGZ vlaanderen 2001). De Gezondheidsdienst toonde bij kalveren in de tweede leeftijdsweek met “vla-achtige”mest in 66% van de monsters cryptosporidum parvum aan (febr 2010).

Symptomen cryptosporidiose

De ziekte geeft over het algemeen een diarree beeld, waardoor een verminderde groei, en erger, (extreme) vermagering door nutriëntenverlies. Sterfte door Cryptosporidiose is in de vleeskalverhouderij minimaal en treedt vooral op bij jonge kalveren, jonger dan 2 weken leeftijd.

In onze sector komen de kalveren niet jonger dan op een leeftijd van 14 dagen binnen, omdat een kalf op deze leeftijd al snel een actieve afweer ontwikkelt zullen (her)infecties slechts in geringe mate tot een ziektebeeld leiden.

Grotere problemen bij verminderde weerstand

Maar: Kalveren met een verminderde weerstand en/of conditie kunnen wel problemen met Cryptosporidium parvum krijgen! Denk hierbij aan kalveren met stress, navelontstekingen, longen, BVD, vermagering en/of kalveren die geen of onvoldoende biest hebben gekregen. In deze situaties kan een kalf onvoldoende weerstand opbouwen tegen deze parasiet en kan het fatale gevolgen hebben. Natuurlijk speelt ook de infectiedruk nog een ongunstige rol hierbij.

Voor bevestiging van de diagnose kan mest onderzoek plaatsvinden. Dit kan middels een sneltest of door het opsturen van mestmonsters naar een laboratorium.

Behandeling en ondersteuning

De enige geregistreerde behandeling van cryptosporidiose die bij vleeskalveren mogelijk is, is een behandeling met Halofuginone base (Halocur©). Dit middel heeft een cryptosporidiostatisch effect: Het vertraagt de groei van de parasiet. Dat resulteert in een verminderde uitscheiding van eieren. Bovendien kan hierdoor een actieve afweer in de darm plaatsvinden!
Dit betekent wel dat de dieren binnen 24 uur na het ontstaan van vermoedelijk door Cryptosporidiose veroorzaakte diarree behandeld moeten worden voor een gunstig resultaat. Let op: lees voor gebruik duidelijk de bijsluiter of vraag uw dierenarts om advies.

Naast de behandeling tegen de parasiet is het vaak van groter belang om ook de gevolgen van de diarree te bestrijden (vooral vanwege het vaak multifactoriële karakter) . Dit houdt onder andere in het geven van extra water en electrolyten (denk hierbij aan het extra vochtverlies via de ontlasting), kalf op stro en een juist ingestelde therapie. Vergeet de darmbeschermers niet: biopect, lijnmeel, kaopectate etc etc.

Hygiëne

Behalve de behandeling van het individuele besmette kalf is de verspreiding en de (her)infectie van kalveren van belang. Een correct management en een optimale hygiëne zijn een vereiste. Bij hygiëne moet men vooral denken aan een schone omgeving, waaronder vers drinkwater/melk en ruwvoer (zonder mestresten) en het afzonderen van het besmette kalf. Daarnaast is het van belang een juiste en correcte reiniging en ontsmetting te laten plaatsvinden van de omgeving om zo de de infectiedruk te verminderen. Qua desinfectiemiddelen zijn slechts enkele quartenaire ammoniumverbindingen matig effectief.

Besmettelijk voor de mens

Verder moet men aan de persoonlijke hygiëne denken, vooral na contact met mest van besmette kalveren. Cryptosporidiose parvum kan namelijk ook tot een infectie bij mensen leiden. Dit kan door direct of indirect mestcontact van besmette kalveren!! (beschreven in diverse artikelen). Cryptosporidiose is daardoor een zoönose.