Nieuwsbrief juli 2009: Oogaandoeningen

Oogaandoeningen bij runderen kunnen onderverdeeld worden in infectieuze (besmettelijk) en niet infectieuze aandoeningen. De oorzaak van een niet infectieze oogaandoening is vrijwel in alle gevallen trauma. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren doordat het kalf met zijn oog ergens tegenaan loopt. In een enkel geval is een niet infectieuze oogaandoening aangeboren.

Infectieuze oogaandoeningen kunnen zowel individueel als koppelsgewijs optreden. In de meeste gevallen leidt een infectieuze oogaandoening tot een oogontsteking. Als veroorzakers van de ontstane oogaandoeningen bij kalveren worden de volgende kiemen beschreven:

• Moraxella bovis (ziekte van Houw)
• Mycoplasma sp.
• Anaplasma sp.
• Chlamydophila sp.
• virussen (BVD, IBR, Blauwtong)

Moraxella bovis is waarschijnlijk de belangrijkste veroorzaker. Meerdere kiemen kunnen tegelijk aanwezig zijn en de verschijnselen versterken.

Indien een oogontsteking ontstaat zie je vaak extreem veel tranen (traanstrepen), een witte waas op het oog, rode oogleden en vervolgens kan een oogzweer ontstaan. Als de oogzweer gaat genezen zie je veel vaatgroei in het oog. Na 4-8 weken is de oogontsteking in de meeste gevallen genezen. Bij enkele kalveren kan een litteken overblijven en in een enkel geval kan de ontsteking of aandoening leiden tot blindheid.

De overdracht tussen kalveren kan plaatsvinden door direkt en indirekt contact met neus-, ooguitvloeiing en speeksel. Dragers worden gezien als de grote infectiebron binnen een koppel.

Het koppelsgewijs optreden van infectieuze oogaandoeningen is vaak multifactorieel van aard. Dit houdt in dat er meerdere omstandigheden gunstig voor de bacterie of virus moeten zijn. Deze omstandigheden zijn bijvoorbeeld:

• Irritatie van het oog door o.a. vliegen (vooral bij de ziekte van Houw), stof, ammoniak en UV licht
• Incomplete voeding bijvoorbeeld tekorten van bepaalde eiwitten, vitaminen (vitamine A als de kuil van matige kwaliteit is), mineralen (koper en selenium) en gifstoffen van schimmels met name aflatoxine
• Slechte biestvoorziening bij de geboorte
• Rassen zonder pigmentatie rond de ogen (Hereford, Charolais)
• Hoge bezettingsgraad en stress ten gevolge van bijvoorbeeld verplaatsen.

De behandeling bestaat uit het isoleren van geïnfecteerde kalveren (en dragers). Verder moet de voeding, klimaat, huisvesting en management gecontroleerd worden. Daarnaast kan het huisvesten in het donker positief werken in het genezingsproces (minder prikkeling van de ogen). Een behandeling met antibiotica moet ingesteld worden indien het gaat om Moraxella bovis (of Mycoplasma=minder goed gevoelig voor antibiotica, indien de kiem in het oog zit) en om secundaire infecties te voorkomen. De toediening van antibiotica kan via verschillende wegen plaatsvinden, namelijk:

• Via injectie in het oogslijmvlies met 48 uur tussentijd (alleen uit te voeren door een ervaren persoon!!, met alle risico vandien)
• Oogzalven (minimaal 4x daags anders is de concentratie van het antibiotica te laag door het tranen van de ogen)
• Injectie in de spier of onder de huid met de juiste antibiotica
• Medicatie via de voeding indien het een heel koppel betreft.

Naast de antibiotica therapie is het noodzakelijk om aan pijnbestrijding te doen middels ontstekingsremmers