Nieuwsbrief maart 2008: Luizen

Luizen zijn parasieten (insecten) die leven op de huid van kalveren.  Luizen zijn 1-6mm groot, waardoor ze met het blote oog zichtbaar kunnen zijn.  Bij kalveren komen twee soorten luizen voor namelijk bloedzuigende luizen (Anoplura) en bijtende luizen (Mallophaga).

Bloedzuigende soorten die bij de kalveren voorkomen zijn:

• Anoplura Haematopinus
• Anoplura Linognathus
• Anoplura Solenopotes

Bloedzuigende luizen danken hun naam aan het feit dat de volwassen stadia steken en bloedzuigen.

Er is maar een bijtende luis die bij kalveren voorkomt:

• Mallophaga Damalinia (Bovicola bovis)

Bijtende luizen voeden zich met de oppervlakkige huid door de huid af te raspen en door enzymen die de oppervlakkige huid afbreken. Verder voeden deze luizen zich met bacteriën die op de huid leven.

Als kalveren geïnfecteerd zijn met luizen gaat het vaak over meerdere soorten (2-4 soorten is niks aparts).

Ontwikkeling

Volwassen luizen kitten hun eieren vast aan de haren van de gastheer. Via 3 nymfe stadia ontwikkelt de neet zich tot een volwasen luis. Deze ontwikkeling duurt afhankelijk van de soort 3-4 weken. Luizen zijn zeer gastheerspecifiek en ook erg gastheergebonden en vrijwel alleen door direkt contact tussen dieren kunnen ze zich verspreiden. Zonder gastheer kunnen ze niet lang in leven blijven (enkele dagen). De neten daarentegen kunnen 2-3 weken zonder gastheer overleven.

Klinische verschijnselen

De klinische verschijnselen bij de kalveren zijn vooral onrust, frequent likken en schuren en een openstaande, ruwe vacht. Luizen geven namelijk irritatie en jeuk. Het likken en schuren van de kalveren zorgt voor afgebroken haren en kale plekken.
Bloedzuigende luizen kunnen daarnaast zorgen voor bloedarmoede. Door bloedarmoede wordt de weerstand van het kalf minder en kan zelfs overlijden.

De verschijnselen worden vooral in de winter waargenomen, in de zomer zie je over het algemeen minder vaak klinische verschijnselen veroorzaakt door luizen.

Diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van de verschijnselen en de aanwezigheid van neten en luizen. De grootste kans om luizen en neten te vinden bij een kalf is op de rug (tussen de schouderbladen) en/of kop.

Economische gevolgen

De economische gevolgen behelzen een slechtere voederconversie, slechtere groei, en aantasting van de huid (leerschade). Daarnaast is de weerstand minder, waardoor het koppel gevoeliger is voor ziekte.

Behandeling

Voor de behandeling zijn er diverse middelen beschikbaar. Deze middelen hebben verschillende toedieningsvormen: pour-on, sprayen en evt injectie. Let wel op dat de neten een aantal weken buiten de gastheer kunnen overleven. Vandaar dat een tweede behandeling na 3 weken aanbevelingswaardig is. In de winter zou een pour-on de voorkeur hebben in plaats van sprayen vanwege het feit dat de kalveren dan niet ‘nat’ worden. Prijstechnisch is het verschil tussen sprayen en pour-on klein. Vraag uw dierenarts naar de beschikbare middelen.

Preventie

Indien het voorgaande koppel luizen heeft gehad verdient het aanbeveling om de stal te desinfecteren met een quartenaire ammoniumverbinding (bv halamid) vanwege de overlevingskansen van de neten.

Verder zorgt een optimale gezondheid van de kalveren ervoor dat er snel een weerstand tegen luizen opgebouwd kan worden. Deze weerstand ontstaat na 1-2 maanden na het begin van de infectie. Voor vleeskalveren duurt dit te lang en verdient uit het oogpunt van dierenwelzijn en uit het financiële oogpunt een snelle behandeling tegen luizen ingezet te worden