Nieuwsbrief mei 2012: de nier

Regelmatig vinden er op de slachtlijn afkeuringen plaats i.v.m. ontstoken nieren en/of nierbed. In sommige koppels wordt soms een behoorlijk aantal gevonden. Wat kan de oorzaak van deze bevinding zijn en wat is de functie van de nier?

Functie

Bij de zoogdieren, waar ook ons kalf toe behoort, vinden we over het algemeen 2 nieren aan beide zijden van de ruggewervels. Het zijn als het ware de “ontgiftingsfabrieken” van het lichaam met als doel de samenstelling van het bloed constant te houden. Ook spelen zij een rol in de handhaving van het zuur-base evenwicht in het kalverlichaam. Stoffen die niet meer kunnen worden gebruikt, worden via de urine afgevoerd.

Bouw

De nier is opgebouwd uit allemaal kleine eenheden, de zogenaamde nefronen. In deze nefronen worden via een passief en een actief proces de diverse (gif)stoffen uitgewisseld tussen bloed en urine. Het eerste deel van de nefronen bestaat uit een min of meer doorlaatbare kluwen van kleine bloedvaatjes(de Glomeruli). Hier wordt passief onder invloed van de bloeddruk water en daarin opgeloste stoffen uit de bloedbaan geperst. Bloedcellen en eiwitten blijven achter. De “voorurine” is ontstaan. Een belangrijke stof die zich in deze voorurine bevindt is ureum, wat door de lever wordt gemaakt als afvalstof van ammoniak.

In het tweede deel, de tubuli en lus van Henle genoemd, wordt actief water en waardevolle stoffen als natrium en glucose teruggewonnen. Doordat de verschillende delen een andere doorlaatbaarheid voor bepaalde stoffen hebben, ontstaan hier verschillen in concentratie voor deze stoffen. Via dit actief opgebouwde concentratieverschil is de nier in staat veel water terug te winnen. Uiteindelijk vormt alles wat overblijft de urine, die via de blaas en de “plasbuis” kan worden afgevoerd.

Problemen

Ontstekingen

Wanneer het aanbod aan afvalstoffen toeneemt of wanneer er een tekort aan water ontstaat, is de nier niet meer in staat tot een volledige afvoer en kunnen deze stoffen in het lichaam blijven circuleren. Deze stoffen kunnen op die manier “vastlopen” op diverse plaatsen en daar tot ontstekingen leiden. Denk hierbij aan gewrichten, longen en de nier zelf.

Bij beschadiging van de glomeruli door bijvoorbeeld zuren, treden ook grotere deeltjes zoals eiwitten en bloedcellen uit het bloed. Gezien de enorme wirwar van vaten in de nier, is de kans op vastlopen van deze stoffen in de nier zelf groot. Het lichaam reageert op deze stoffen, die op een voor het afweersysteem vreemde plaats terecht zijn gekomen, met een ontstekingsreactie. Net als bij iedere ontsteking probeert het lichaam deze zo beperkt mogelijk te houden en af te kapselen. Hierbij is de kans op het ontstaan van abcessen groot.

Nier en blaasstenen

Wanneer door bovengenoemde gebeurtenissen ook de concentratie van bepaalde “zouten” toeneemt, neemt ook het risico op het ontstaan van nier- en blaasstenen toe. Deze stenen kunnen in delen van de plasbuis vastlopen en zorgen voor een belemmering van de urineafvoer. Frequent persen en pijn bij het plassen worden waargenomen. Soms wordt de afvoer volledig belemmerd en loopt de urine onder de huid. Onder de buik ontstaat dan vaak een dikte die nogal eens wordt verward met een navelabces. Om het kalf hiervan te verlossen, is dan ingrijpen van de dierenarts nodig.