Nieuwsbrief november 2007: Cachexie

De wintermaanden komen er weer aan en dan gaan we meer kalveren zien die cachectisch zijn. Maar waar hebben die dierenartsen het dan over, wat is nou eigenlijk cachexie, hoe ontstaat het en wat kan er tegen gedaan worden?

Cachexie betekent zeer ernstige lichamelijke zwakte. Het is een toestand van sterke vermagering, vermindering van de spiermassa (= spier-atrofie), bloedarmoede (= anemie) en algehele zwakte (= asthenie). Dit kan leiden tot de dood.

Cachexie komt met name voor in de herfst en in de winter bij lichte (magere) kalveren. Daarnaast kunnen aanhoudende of ernstige diarree  (bijv. door crypto) of voeronthouding voor cachexie zorgen

De oorzaak van cachexie (extreme vermagering) is dat de balans tussen energie opname en energie afgifte ernstig of langdurig is verstoord. Er wordt op dat moment meer energie verbruikt dan dat er opgenomen wordt.

Voor het goed functioneren van een dier is voldoende aanvoer van brandstof en zuurstof nodig (de kachel moet blijven branden). De aanvoer van brandstof is voer dit wordt periodiek aangeboden. Dit betekent dat door de continue vraag naar energie reserves van het lichaam constant worden opgebouwd en afgebroken.

Redenen waardoor vermagering kan optreden zijn:

• Onvoldoende aanvoer van brandstof
• Onvoldoende aanvoer van zuurstof
• Extra verlies van energie

Extra verlies kan ontstaan door vermoeidheid, koude, vocht (nat in de stal), diarree en koorts.

Daarnaast heeft een jong kalf (nuka) nog nauwelijks lichaamsreserves. De vetreserve van een kalf ligt namelijk slechts rond de 2% van het lichaamsgewicht.

Hieruit kan men concluderen dat een geringe verandering het kalf al in een negatieve energiebalans brengt. Door de kou en het vochtige weer in de herfst en winter zien we een toename in deze periode van cachectische dieren.

De gevolgen van deze negatieve energiebalans zijn:

• Lichaamsactiviteit loopt terug, hierdoor liggen de kalveren meer
  warmte-verlies door de roosters, tragere darmwerking
• Verminderde doorbloeding van de organen
  Mindere activiteit van de organen, waaronder het maagdarmkanaal. Dit leidt tot een slechtere opname van voedingsstoffen en een tragere passagesnelheid waardoor het voedsel langer in de darmen blijft, dit kan op zijn beurt weer leiden tot een dysbacteriose
• Geen of onvoldoende vervanging en/of extra aanmaak lichaamscellen
  Dit kan leiden tot afbraak van het lichaam, als de afbraak ver is gevorderd dan is deze niet meer om te keren. Dit kan de dood tot gevolg hebben
• Zwezerik (thymus)
  Deze wordt te vroeg afgebroken en is normaal gesproken belangrijk bij de afweer tegen ziekten. Dit houdt in dat het kalf minder afweer heeft
• Vetreserves verdwijnen
• Ontstaan suikerziekte

Dit uit zich in een traag,minder alert,mager kalf, die in de meeste gevallen ook diarree heeft. Verder ziet het kalf er slecht verzorgd uit, heeft een matige turgor en kijkt blank.
In extreme situaties of in een vergevorderd stadium krijgt het kalf diepliggende ogen, koude extremiteiten (poten,oren,bek) hebben en het kalf drinkt slecht en vaak verkeerd. Het kalf wordt uiteindelijk slap en kan moeilijk overeind. Verder kan het een klotsbuik hebben (stilligende darmen) en krijgt het vaak infecties van longen of gewrichten. Het kalf zal bij geen behandeling in coma raken en sterven.

Behandeling

De behandeling bij individuele kalveren moet vooral gericht zijn op het voorkomen van cachexie. Dit kan door:

• Stressfactoren te vermijden (direct vocht geven bij binnenkomst, warme,droge stal, voer passend bij het kalf)
• Warmte op dierniveau regelen: stro, kachels
• Meermalen daags melk verstrekken in kleine hoeveelheden
• Extra electrolyten, evt extra vitaminen en mineralen
• Goede controle en behandeling van infecties

Mocht U een koppel kalveren krijgen met veel kleine en magere kalveren in deze periode overweeg dan 3x daags te voeren gedurende de eerste 2 weken. Bij lage temperaturen stoken en niet beknibbelen op de ventilatie (zuurstof voor de kachel). Overleg dit bijvoorbeeld met uw voorlichter. Deze maatregelen verkleinen het risico op cachectische kalveren en verminderen de uitval.

Mocht het kalf cachectisch zijn dan is de prognose ongunstig. Overleg met uw dierenarts wat te doen.

Heeft U interesse in een lezing over cachexie neem dan gerust contact met ons op!