Nieuwsbrief november 2015: plotse sterfte

Net als je het  koppel onder controle denkt te hebben en relaxed de stal in loopt, is het een bijzonder onaangename vondst.  Een kalf waar eerder niets aan te zien is geweest en altijd goed gegeten en gedronken heeft, ligt plots dood in het hok.

Vaak zien we het als toevalstreffer en naar de oorzaak kunnen we slechts gissen.

Sectie van een kalf

Anders wordt het als er meer kalveren plots dood gaan, of het koppel is ziek. Dan wordt het achterhalen van de oorzaak wél van belang. Voor het laten doen van sectie kunt u bellen met de Gezondheidsdienst voor Dieren:   0900-2020012

U dient dan uw UBN nummer, het aantal op te halen dieren en het gewicht van de dieren op te geven (inspreken op bandje). Als u voor 7 uur ’s ochtends belt, wordt het dier dezelfde dag nog opgehaald en onderzocht.

Aan het eind van de dag  kan dan de eerste deeluitslag bekend zijn. Hierin wordt vermeld wat er met het oog aan het dier gezien is bij de sectie. Soms is dit al voldoende (denk aan een doorgebroken maagzweer), maar b.v. in geval van ontsteking van de darmen kunnen we nog niet weten of en welke kiem hiervan de oorzaak kan zijn, Deze uitslag laat meestal een paar dagen op zich wachten, omdat nader onderzoek verricht moet worden. Denk hierbij aan bacterieel-, virologisch-, toxicologisch of ander onderzoek. Worden er bacteriën gekweekt welke in verband gebracht kunnen worden met de oorzaak dan wordt een antibiogram gemaakt, wat ook weer tijd kost.

Stuur altijd een representatief dier in, kortom, stuur de dieren in die aan het beeld van de problemen voldoen. Stuur bij plotse doden, geen chronisch longkalf in, de uitslag van dit dier is niet van belang voor de rest van uw koppel. Zorg verder dat het ingestuurde dier vers is. In de winterperiode, als het koud is, zal een dood dier snel afkoelen, en de ontbindingsprocessen worden geremd. Als het warm is (en ook bij kalveren met hoge koorts) zal het ontbindingsproces  versneld worden. Als het ontbindingsproces te ver gevorderd is, is het kweken van oorzakelijke kiemen moeilijk, omdat er overgroei plaats vindt van rottingsbacteriën. Verder is een onbehandeld dier het beste, indien een dier reeds behandeld is, kan  het zijn dat de oorzakelijke kiem al gedood  en dus verdwenen is.

Mogelijke oorzaken van plotse sterfte

• Oplopen kalf wordt gekenmerkt door bolle buik en uitpuilende anus. Let op, ontbindingsprocessen vormen ook gas, maar dit treedt na de dood op. Het gas kan in de pens zitten (tympanie) of in de darmen. Kalveren gaan dood door overdruk in buikholte waardoor de grote bloedvaten dichtgedrukt worden, of door sepsis (als de darm gaat lekken). Aandacht voor de voeding is aan te raden.Gas onder de huid kan een aanwijzing voor lekkage van de darmen zijn, de darmbacteriën gaan door het lichaam dwalen en produceren gas, ook onder de huid. Dit kan ook na de dood optreden .
• Sepsis (bloedvergiftiging), door de bacteriën zelf, door gifstoffen die de bacteriën aanmaken of door gifstoffen die vrijkomen als bacterie dood gaat. De achterliggende oorzaken zijn velerlei; longkiemen, darmkiemen, doorgebroken abcessen etc.
• Trauma is aan het kalf terug te zien (hangen over hek, verwondingen, bloedingen ed)
• Lal/bler: oorzaak is magnesiumtekort, hierdoor raakt hartwand aangetast. Deze kalveren vallen na opwinding (b.v. voeren) plots neer, lallen en gaan dood. Soms is van tevoren schrikachtig gedrag waar te nemen.
• Vergiftigingen: denk aan gassen zoals koolmonoxide (put/ /kachels), nitriet, nitraat, lood, koper, rattengif, maar ook medicijnen en zelfs tekort/teveel aan water kan giftig zijn.
• Shock: dit is een mogelijk eind stadium van alle bovengenoemde oorzaken. De doorbloeding van het kalf raakt van slag, het dier gaat verzuren, hierdoor gaat de doorbloeding nog verder afwijken en uiteindelijk sterft het dier (kan snel gaan, denk aan ijzershock). Het kalf heeft de longen als eerste shock orgaan. Een kalf dat stervende is, kan dus flink pompen, terwijl de oorzaak niet in de longen zit. Plotse doden kunnen gevonden worden met schuim of zelfs bloed uit de neus, zo’n dier is in shock dood gegaan, maar voor achterliggende oorzaak moet nader onderzoek plaats vinden. 

Stuur dus altijd een plots gestorven dier in als daarbij koppelproblemen zijn!  Niet alleen de doodsoorzaak kan hiermee boven water komen, ook bijkomende informatie van de sectie kan heel waardevol zijn.