Nieuwsbrief september 2010: Likzucht

Likzucht noemen we het verschijnsel dat dieren overmatig likken aan zichzelf of aan voorwerpen in hun omgeving. Dit beeld kan passen bij een ziekte, bij een tekort aan bepaalde voedingsstoffen en/of voedingselementen.

Samengevat kunnen de oorzaken van likzucht kunnen zijn:

• Luizen
• Dikke vacht/losse haren
• mineralen/elementen door een tekort in voeding of door interacties/concurrentie met andere elementen
• Verveling/stress door bijvoorbeeld veranderde weersomstandigheden(=omgericht gedrag)

Bij luizen hebben we vaak een ruige openstaande vacht en is er vaak ontlasting van de luizen zichtbaar. Naast het likken zijn de kalveren vaak zeer onrustig en zal de groei tegenvallen. Verder kunnen door het likken kale plekken ontstaan. Bovendien is er in de winter meer kans op longen als gevolg van een natte vacht.

Een dikke vacht/losse haren zien we vaak na de koude periode (lente). Vooral oudere kalveren verliezen hun wintervacht, welke de kalveren  in de winter tegen de kou beschermde. Dit kan irritatie geven, waardoor de kalveren gaan likken. (het zal ongeveer hetzelfde gevoel geven als wat sommige van ons ervaren als ze naar de kapper gaan)

Een aantal mineralen/elementen kunnen bij tekorten naast verteringsproblemen ook likzucht veroorzaken bij runderen.
Het gaat hierbij voornamelijk om natrium,koper,cobalt,ijzer,zink,calcium en fosfaat. Tekorten kunnen ontstaan door tekorten in het rantsoen, verhoogd verbruik en evt interacties tussen de mineralen waardoor er minder beschikbaar is voor het kalf. Vaak zien we bij kalveren bij tekorten van deze mineralen naast het uitbundige likgedrag, een stugge huid, dorre vacht en evt kleurveranderingen van de vacht.

Indien een koppel last heeft van (sub)klinische pensverzuring ontstaat de situatie dat de pH in de pens verandert. De pH daling kan tot gevolg hebben dat natrium tekorten/overmaten onstaan aangezien natrium noodzakelijk is om de pH in het lichaam te reguleren. Maar het ergste is nog dat er pensbacteriën afsterven, die niet bij deze lage pH kunnen leven. Het gaat dan vooral om bacteriën die vitamine B’s produceren. Bovendien worden andere bacteriën gestimuleerd die vitamine B1 afbreken omdat ze het enzym thiaminase produceren. Hieronder wordt het noodzakelijke vitamine B12, dat door deze bacteriën in de pens wordt gemaakt, niet of te weing geproduceerd . In vitamine B12 zit cobalt. Dus door een pensverzuring kan bij een juiste hoeveelheid cobalt in het rantsoen door pensverzuring  het cobalt niet of slecht ter beschikking komen voor het kalf. Dus concluderend kunnen we zeggen dat bij extreem likgedrag door het koppel heen het rantsoen onder de loep genomen moet worden. In het rantsoen moet dan niet alleen naar de mineralen gekeken worden, maar ook de snelheid van het rantsoen in het kader van pensverzuring.

De laatste reden voor het overmatige likken kan verveling/stress zijn. Stress is een situatie waarin moelijk om gegaan kan worden met de heersende omstandigheden (klimaat, kleur, voerschema). Mensen gaan bijvoorbeeld bij stress meer roken, kalveren kunnen bijvoorbeeld meer gaan likken. Door deze gedragingen wordt de stress minder door de aanmaak “rustgevende” hormonen en kunnen mens en dier beter omgaan met de situatie. Men noemt dit omgericht gedrag.