Rundertuberculose:

Tuberculose wordt veroorzaakt door een infectie met Mycobacterium bacteriën, die verschillende soorten dieren maar ook mensen kunnen besmetten (zoönose). Mycobacterium bovis is de veroorzaker van tuberculose bij het rund.

Besmetting:

Een kalf kan de bacterie via de luchtwegen of de bek opnemen. De bacterie komt dan in een lymfeklier terecht. Van hieruit kunnen dan, na het ontstaan van een typisch ontstekingsproces (tuberkel genaamd) , uitzaaiingen plaatsvinden naar één of meerdere organen. Vooral de longen worden hierbij aangetast, we spreken dan over longtuberculose. Andere vormen zijn pareltuberculose (aantasting borstvlies en/of buikvlies) uiertuberculose en niertuberculose. 

In de eerste fase van de infectie blijft de bacterie binnen het kalf (zogenaamde gesloten tbc). In de tweede fase breekt de ontsteking open en wordt de bacterie verspreidt via hoesten, urine, melk (‘open tbc’). Op dat moment is het dier besmettelijk voor andere dieren en dus ook voor mensen.

Ziekteverschijnselen.

Over het algemeen worden geen ziekteverschijnselen waargenomen. En wordt de diagnose pas op het slachthuis gesteld. Klinische verschijnselen treden namelijk pas op in een laat stadium van het ziekteproces. Bij een langdurige infectie zal er verminderde groei tot vermagering optreden. Verder kunnen er gevolgen optreden door de vergrootte lymfeknopen, denk hierbij aan uitwendige zwellingen, oplopen, en hoesten. Het aantal aangetaste dieren binnen een bedrijf kan variëren van een enkel kalf/ rund tot een besmetting van het volledig koppel. Dat laatste zal enkel optreden als er een dier met open tuberculose aanwezig is op het bedrijf. 

Diagnose:

Om de ziekte in een vroeg stadium op te sporen, kan de huidtest met tuberculine toegepast worden. Hierbij wordt een dosis mycobacterium- antigeen (deeltjes van de bacterie) in de huidlaag gebracht. Indien een kalf al in aanraking is geweest met zo’n deeltje zal de afweer ertegen gaan werken en ontstaat er na een aantal dagen een zwelling op de plek van de injectie. De huidtest zal dan ook na 3 dagen afgelezen worden. Infecties op stal kunnen zo snel worden opgespoord om verdere verspreiding te voorkomen en nog voordat er ziekte symptomen aanwezig zijn. Als testresultaten van de tuberculinatie wijzen op een besmetting neemt de NVWA de/het dier(en) over en stuurt deze in voor verder onderzoek. Afhankelijk van dit onderzoek volgen er aanvullende maatregelen.

Monitoring:

Rundertuberculose is in Nederland sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw met succes bestreden. Alle runderen werden destijds getuberculineerd en dieren met een ongunstige uitslag werden geruimd. In de loop der jaren kon het aantal tuberculinaties worden teruggebracht en werd het uiteindelijk als monitoringsinstrument afgeschaft. Sinds 1999 is Nederland officieel vrij van rundertuberculose.  

Tegenwoordig vindt monitoring op rundertuberculose structureel plaats aan de slachtlijn. Lymfeklieren, longen en andere organen worden door NVWA- medewerkers gescreend op symptomen van tuberculose.

Bij een verdenking op het slachthuis zal er door de NVWA onderzoek ingesteld worden bij onder meer contactbedrijven.  Als onderdeel hiervan kan het zijn dat er ook kalveren aanwezig op een kalverbedrijf getuberculineerd dienen te worden.

Bronnen: GD diergezondheid, nvwa