Salmonella bij de mens

Afgelopen maanden zijn in de nieuwsbrieven al enkele ziektes aan bod gekomen die van dier op mens overdraagbaar zijn, de zogenaamde zoönoses. Onlangs hebben we het gehad over ringschurft en in november tuberculose. Een andere zoönose waar we op kalverbedrijven met enige regelmaat mee te maken krijgen is Salmonella. De meeste kalverhouders hebben wel eens te maken gehad met Salmonella bij de kalveren, individueel of op koppelniveau. Verschijnselen zoals sterk afwijkende mest met soms bloed en/of vellen, hoge koorts en ernstig zieke dieren kennen de meeste veehouders dan ook wel. In de nieuwsbrief van augustus 2016 worden verschijnselen en behandeling van Salmonella uitgebreid besproken. In de nieuwsbrief van februari 2021 worden de diagnostiek en de gevolgen van het aantonen van een besmetting op uw bedrijf besproken.

Gevaar voor de mens

In deze nieuwsbrief komen de gevaren voor onszelf aan bod. Salmonella is namelijk een darmbacterie die bij vrijwel alle warmbloedige dieren ziekte kan veroorzaken, ook bij de mens. Er bestaan verschillende typen en deze zijn meestal aardig gastheerspecifiek, wat inhoudt dat ze bij slechts 1 of een paar diersoorten voorkomen. Andere diersoorten worden er niet ziek van. Bovendien zullen de meeste typen in volwassen, gezonde dieren (of mensen) geen of slechts een mild ziektebeeld veroorzaken. Denk hierbij aan een voedselvergiftiging met diarreeverschijnselen.

Maar bij mensen met een verminderde weerstand kan het wel mis gaan. Het gaat om de zogenaamde yopi`s: Young (kinderen tot 5 jaar), Old (65+), Pregnant (zwanger) en Immunosupressed (mensen met verminderde weerstand, bijvoorbeeld door ziekte en/of medicijnen).

Bovendien zijn een aantal typen Salmonella die bij onze kalveren voorkomen ook voor de mens besmettelijk. Net als bij onze kalveren kunnen ze ook bij de mens voor een ernstig ziektebeeld zorgen, zeker bij mensen met een verminderde weerstand.

Besmetting en ziekte

Salmonella wordt opgenomen via de mond, vaak via besmet voedsel. Maar in ons geval is contact met en per ongeluk opname van besmette mest een mogelijke besmettingsroute. Denk hierbij aan mest van een besmet kalf aan de handen en/of kleren, waarna per ongeluk de mond wordt aangeraakt. Of de handen niet grondig wassen en met eten zo de boterham besmetten. Ook vuile overals met besmette mest eraan zijn een mogelijke besmettingsbron.

Zoals hierboven al aangegeven zal de besmetting in veel gevallen niet tot ziekte leiden. De bacteriën komen in de maag terecht, waar maagzuur de meeste bacteriën zal doden. Maar bepaald voedsel, vooral vette voeding, kan als buffer werken, waardoor dit proces niet goed werkt. Bovendien zal de opname van veel bacteriën een groter risico zijn, immers de kans dat een deel de maag overleeft is dan groter. Nadat de maag gepasseerd is kunnen de bacteriën de darmcellen infecteren.

Verschijnselen van een infectie treden 6 tot 72 uur na inname op en duren meestal 3 tot 7 dagen. Verschijnselen lijken op andere maag-darm infecties; buikkramp, koorts, overgeven, misselijkheid en diarree. Bij de ontlasting kan slijm en/of bloed zitten, vergelijkbaar met salmonella bij de kalveren. In de meeste gevallen gaan de verschijnselen vanzelf over, maar in sommige gevallen treedt een bacteriëmie of sepsis op. Dit houdt in dat bacteriën in de bloedbaan komen en zo het hele lichaam infecteren. Dit kan hele ernstige verschijnselen veroorzaken, zoals hart(klep)ontstekingen, hersenvliesontsteking, bot- of gewrichtsontsteking.

Bovendien kan ook een ‘simpele’ darminfectie in sommige gevallen zeer ernstig verlopen. Zoals sommigen van u vanuit de kalveren misschien wel kennen, kan de heftigheid van diarree erg variëren. Een kalf kan in ernstige gevallen binnen enkele uren door de ernstige diarree volledig uitdrogen en wegvallen. Dit kan, met name bij jonge kinderen, bij mensen ook het geval zijn.

Advies bij uitbraak

Vanwege dit risico is het bij een uitbraak op stal daarom ook zaak om goed op uw hygiëne te letten en mensen (vooral met een verminderde weerstand) zo min mogelijk op stal te laten komen. Houdt ook huisdieren uit de stal, niet alleen kunnen ook zij ziek worden, ze kunnen alsnog een besmettingsbron zijn; uw hond vreet besmette mest en likt vervolgens uw kind in het gezicht. Houdt vuile bedrijfskleding op stal en was ze op hoge temperatuur (minimaal 60 °C). Maar bovenal; raadpleeg bij twijfelachtig beeld op stal uw dierenarts en neem tijdig contact op met uw huisarts indien mensen vergelijkbare klachten vertonen, zeker in geval van yopi`s.