Vitamine C voor runderen:

Scheurbuik

Vitamine C, ook wel ascorbinezuur genoemd, speelt een belangrijke rol in de gezondheid van rundvee. In tegenstelling tot mensen en sommige andere zoogdieren zijn koeien en kalveren echter in staat om hun eigen vitamine C aan te maken in de lever. Ze zijn dan ook minder vatbaar voor ernstige vitamine C-tekorten in vergelijking met mensen.

Vitamine C speelt een rol bij de productie van collageen. Een bouwsteen voor bindweefsels, huid, botten en kraakbeen. Bij mensen is vitamine C-tekort gekend als scheurbuik. Verwijzend naar de typische ziekte die matrozen in het verleden meemaakten met zwelling en bloedingen onder andere in de buik. Door de rol in collageen productie kan vitamine C ook weefselschade na ziekte helpen herstellen.

Anti-oxidant:

Vitamine C is een belangrijke antioxidant dat helpt cellen te beschermen tegen schade veroorzaakt door vrije radicalen. Meer over anti-oxidanten in deze nieuwsbrief.

In situaties waarin kalveren onder stress staan, zoals tijdens transport, spenen, hittestress, voeromschakelingen, los zetten ziekte etc. kan hun behoefte aan vitamine C toenemen. Zowel door de vorming van vrije radicalen als door de activatie van het immuunsysteem.

Versterken van het immuun systeem:

Vitamine C helpt bij de opname van ijzer wat natuurlijk belangrijk is voor witvleeskalveren. Het helpt het immuunsysteem rechtstreeks te versterken door de productie van witte bloedcellen te bevorderen.

Oxidatieve stress verhoogt de productie van het stress hormoon cortisol wat dan weer de weerstand negatief beïnvloed. Niet enkel daalt de productie van witte bloedcellen en antistoffen, zelfs de maagdarmfunctie gaat er onder lijden.

Wanneer vitamine C geven:

Vitamine C geef je wanneer er nood is aan anti oxidantia. Deze kan je geven onder de vorm van zuivere vitamine C. Geef je tijdens deze stress momenten ook al preventief multivitaminen of mineralen preparaten dan kunnen deze ook reeds anti-oxidantia bevatten. Combinatie is dan niet altijd zinvol.

Het is belangrijk de stress momenten net voor te blijven terwijl je de duur van de ondersteuning kan beperken tot net na deze momenten. Het gaat dus eerder om een tijdelijke ondersteuning bij acute stress momenten dan het langdurig aanvullen van reserves of brede ondersteuning van lichaam, iets wat meer het doel is van multivitaminen/mineralen preparaten.

Tip: we naderen de zomer dus behalve de bekende stress momenten die iedere ronde terugkeren is het goed alvast rekening te gaan houden met mogelijke hitte stress periodes waar vitamine C een goede ondersteuning kan bieden. Bij hittestress verhoogt de nood aan anti oxidantia niet alleen, ook de opname er van daalt door een verlaagde voeropname.

Anti oxidanten:

Vrije radicalen:

Vrije radicalen zijn onstabiele moleculen die ontstaan bij alle processen in het lichaam waarbij zuurstof betrokken is. Deze vrije radicalen hebben de potentie om cel schade aan te brengen tenzij ze geneutraliseerd worden door zogenaamde anti oxidantie.

Soorten anti oxidantia:

 De bekendste anti oxidantia zijn vitamine C, vitamine E en selenium. Er zijn ook minder bekende zoals caroteen en verschillende andere enzymen en mineralen zoals zink die anti oxidatieve eigenschappen hebben.

Oxidatieve stress:

Omdat bijna alle processen in het lichaam continu zuurstof verbruiken is er een continue aanmaak van schadelijke vrije radicalen in het lichaam.  Is de aanmaak van vrije radicalen groter dan de neutralisatie door anti oxidantia, dan ontstaan oxidatieve stress. Hoe hoger het metabolisme van een dier zoals bij sterke groei of bijvoorbeeld hittestress, hoe meer ook oxidatieve stress een rol speelt. Wanneer het lichaam van het kalf meer oxidatieve stress ervaart, ontstaat dan ook meer celschade wat allerhande ontstekingen in de hand werkt.

Relatie tussen ziekte en oxidatieve stress:

Deze ontstekingen zorgen dan weer voor een positieve feedback door extra productie van vrije radicalen waardoor de oxidatieve stress verder uit de hand loopt. De celschade die hierdoor wordt veroorzaakt produceert bepaalde stofjes die meetbaar zijn voor moderne technieken. Zo kan men de mate van oxidatieve stress inschatten.

Bij alle ziekte en stress processen worden meer vrije radicalen gevormd. Door een verlaagde voeropname worden dan weer minder anti oxidanten opgenomen wat de schadelijke gevolgen versneld en versterkt. Dit kan er mede oorzaak van zijn dat bepaalde ziekten chronisch worden en herstel langer duurt.

Oxidatieve stress in de praktijk?

Oxidatieve stress is uitgebreid onderzocht bij koeien kort na het kalven. Iedere rundveehouder dat deze dieren veel risico lopen op ziekte. Recent onderzoek wijst er echter op dat de oxidatieve stress gemeten bij een kalf rondom spenen even groot is als die bij een pas gekalfde koe!

Behalve het speenmoment zijn er ook ander risicoperiodes in de ronde zoals rondom opzet, voerschakelingen, bloedprikken, los zetten en de eerder vermelde hittestress.

Het is dan ook van belang een goede strategie voor de inzet van anti oxidantia uit te werken die je combineert met de nood aan toedienen van andere vitaminen en mineralen. Koppel deze preventieve strategie aan de boven vermelde stress momenten.

Ook bij individuele ziekte, zeker voor chronisch zieke dieren en dieren met verlaagde voeropname is extra toedienen van vitaminen en mineralen gericht op verlagen van oxidatieve stress van grote meerwaarde.

Labo experiment

Onderzoekers deden een labo experiment waarbij ze de bekende long bacterie Pasteurella in een schaaltje brachten samen met witte bloedcellen en wel of geen oxidatieve metabolieten. Op die manier werd in het ene schaaltje oxidatieve stress nagebootst en in het andere niet. In het schaaltje zonder oxidatieve stress werd 80% van de witte bloedcellen geactiveerd door aanwezigheid van de Pasteurella kiemen terwijl in het schaaltje met oxidatieve stress slechts 10% werd geactiveerd. In het labo was de respons van witte bloedcellen dus 8x slechter indien oxidatieve stress aanwezig was! Let wel op dat dit niet zomaar kan gekopieerd worden naar de situatie in het lichaam. Het is wel een duidelijke indicatie dat het belangrijk is oxidatieve stress niet uit de hand te laten lopen.