Vliegenbestrijding; begin op tijd!

Op het moment van het schrijven van deze nieuwsbrief hebben we nog te maken met nachtvorst, maar de winter loopt op zijn einde. Inmiddels hebben we de eerste dagen met maximale temperaturen van boven de 15 graden alweer achter de rug. Op deze dagen is het buiten al te merken; de eerste vliegen laten zich weer zien. Vliegenbestrijding lijkt op dit moment nog niet erg van belang, maar om in de zomer weinig last van vliegen te hebben is vroege bestrijding noodzakelijk.

Vliegen zorgen voor overlast bij de kalveren en kunnen hierdoor verminderde groei veroorzaken. Daarnaast kunnen vliegen ziektekiemen verspreiden. Van bijvoorbeeld Salmonella, IBR en E coli is bekend dat vliegen een rol kunnen spelen bij de verspreiding en zeker ook bij oogontstekingen (houw) spelen vliegen een belangrijke rol. Bestrijding van vliegen is dan ook van groot belang. Maar om vliegen op de juiste manier te bestrijden moeten we begrijpen hoe de vlieg leeft.

Cyclus

Vliegen zijn net zoals andere insecten koudbloedig. Dit betekent dat ze hun lichaamswarmte niet zelf constant kunnen houden, zoals warmbloedige dieren dit kunnen. Ze zijn voor hun lichaamstemperatuur afhankelijk van hun omgeving en deze temperatuur beïnvloedt hun stofwisseling. Bij een te lage temperatuur worden ze inactief en ze zullen overwinteren op beschutte plakken. Bij hogere temperaturen worden ze weer actiever en hoe hoger de omgevingstemperatuur, des te sneller de cyclus van een vlieg zal verlopen. De duur van een cyclus wisselt ook per soort vlieg.

De volwassen vlieg beslaat maar 20% van de populatie op stal, de overige 80% zien we vaak niet. Ook deze stadia gaan in rust bij koude temperaturen. Dat we de vliegen in de winter niet of nauwelijks zien, zegt dus niet dat ze niet aanwezig zijn.

Zoals gezegd wisselt de duur van de cyclus ook per vliegensoort. De meest voorkomende vlieg op stal is meestal de huisvlieg (Musca domestica) die op allerlei soorten voedsel en voer af komt. De larven ontwikkelen zich op beschutte plekken in rottend materiaal, vooral mest.

Onder de 12-14 graden komt de ontwikkeling tot stilstand, bij 16 graden duurt de cyclus 45-50 dagen. Maar bij een gemiddelde temperatuur van 25 graden nog maar 14-16 dagen. Per legsel legt één vrouwtje 100-150 eitjes, in haar hele leven kan dit oplopen tot 2000 eitjes. Bedenk hierbij dat het aantal cycli per jaar kan oplopen tot 30 onder gunstige omstandigheden en je begrijpt dat op deze manier een paar vliegen aan het begin van het jaar dan ook zorgen voor miljoenen nakomelingen gedurende het hele vliegenseizoen.

Andere vliegen die op stal voorkomen zijn de stalvlieg (Stomoxys calcitrans) en de herfstvlieg (Musca autumnalis). De stalvlieg is een stekende vlieg, volwassen dieren eten overdag bloed. Ze zitten voornamelijk rond de buik en poten van dieren en zijn hinderlijk doordat ze jeuk en pijn veroorzaken. De cyclus van deze vlieg is langer (3-5 weken in de zomer) en de vlieg heeft maar 2 cycli per jaar, hierdoor zijn de aantallen doorgaans veel minder groot dan bij de huisvlieg. Maar doordat ze steken is de overlast voor dieren (en mensen) vaak groter.

De herfstvlieg wordt in het Engels wel face fly genoemd, omdat ze het liefst rondom de kop en dan vooral de ogen van dieren gaan zitten. Deze vlieg wordt op stal minder vaak aangetroffen, maar kan erg hinderlijk zijn.

Hierboven is al genoemd dat een groot deel van de cyclus van de vlieg voor ons niet zichtbaar is. Eitjes worden gelegd in de mest en ook de larven leven in de vloeibare mest. Ook de poppen bevinden zich in de mestput in wat drogere mest of aan de onderzijde van de roosters.

Bestrijding/preventie

Bestrijden van vliegen kan op verschillende manieren, chemisch en niet chemisch. Chemische bestrijdingsmiddelen doden de volwassen vliegen en in sommige gevallen ook de larven en/of poppen en kunnen heel effectief zijn. Maar naast de chemische bestrijding zijn er ook verschillende niet-chemische methoden. Denk hierbij aan de inzet van roofvliegen, maar ook meer ‘ouderwetse’ methodes, zoals de inzet van UV-lampen en vliegenlint of vliegenzakken kan het aantal volwassen vliegen op stal flink terugdringen. En natuurlijke vijanden, zoals de vleermuis en zwaluwen kunnen erg nuttig zijn. Eén zwaluwjong heeft 50.000 vliegen nodig om op te groeien tot een volwassen zwaluw.  

Bij de preventie en bestrijding denken de meeste mensen vooral aan de volwassen vliegen. Maar hierboven is al vermeld dat deze maar 20% van de aanwezige populatie uitmaakt. Het is daarom ook belangrijk om in te grijpen in de voedsel- en ontwikkelingsplaats van de vliegen, de mest en voedselresten. Hierbij is hygiëne van groot belang. Verwijder voerresten regelmatig, zeker in de zomermaanden kunnen broeierige voerresten een goede voedingsbodem voor de eitjes van vliegen zijn. Ook oude melk trekt vliegen aan, zorg voor een schone voerkeuken met zo min mogelijk melkresten.

Voor wat betreft de mest dienen eventuele strostallen regelmatig schoon te worden gemaakt en een lege put zou het meest ideaal zijn. Dit is gezien het verbod op uitrijden in de winter en de hoge afvoerkosten vrijwel onmogelijk, maar er zijn wel maatregelen om het aantal larven en poppen in de mest te verminderen.

Om zich te kunnen ontwikkelen in de mest hebben larven stilstaande mest en ook zuurstof nodig. Mengen en dus mixen van mest zorgt ervoor dat larven dieper in de mest terecht komen en af zullen sterven. Uiteraard is ook dit lang niet altijd veilig mogelijk, maar zeker bij leegstand kunt u hiermee uw voordeel doen. Bij stallen met een ondiepe put is het van belang regelmatig de (vaste) mest onder de roosters weg te halen om zo met name het aantal poppen te verminderen. Daarnaast zijn er middelen die in de put toe te dienen zijn en de maden afdoden.

De bestrijding van de volwassen vlieg begint dus al voordat deze op stal zichtbaar is. Het is dan ook van groot belang dat u hier tijdig mee begint.

Sinds kort heeft DAP Thewi hiervoor Neporex in haar assortiment. Dit is een van de middelen dat geschikt is voor toediening in de put en de maden dood. Neporex is verkrijgbaar in zakken van 5 kg en/of emmers van 20 kg.

Raadpleeg voor meer informatie over Neporex uw dierenarts.