Nieuwsbrief september 2018: Zwellingen en bulten

We zien bij kalveren af en toe een bult die daar niet hoort te zitten.
Deze kan klein of groot zijn, plots ontstaan of langzaam groeien.
Afhankelijk van het soort zwelling, zal er ook een andere therapie voor nodig zijn.

ONTSTEKINGEN:

Kenmerkend is een combinatie van zwelling, warmte, roodheid en pijnlijkheid.

Een ontsteking kan steriel zijn (denk aan een gekneusde enkel), maar kan ook veroorzaakt worden door bacteriën (bv een navel- of een gewrichtsontsteking). Een geïnfecteerde ontsteking die niet afdoende behandeld is, kan uiteindelijk ook uitgroeien tot een abces.

Behandeling:

Kalveren met een ontsteking zijn ten aller tijde geholpen met een ontstekingsremmer.
Zo verminderen we de pijn en zwelling en zal er minder schade zijn. Indien er bacteriën bij betrokken zijn, kunnen we, afhankelijk van de plaats en het type ontsteking, het kalf het beste met een antibioticum behandelen.

ABCES:

Dit is het gevolg van een ontsteking en kan uitgroeien tot een flinke bult.

Het wordt meestal veroorzaakt door bacteriën. Deze bacteriën zijn door de natuurlijke barrière van het kalf heen gedrongen, hierbij kan men denken aan een open navel net na de geboorte, aan een indringend scherp voorwerp, zoals een splinter (denk ook bv aan scherp stro in de mondholte), maar ook het spuiten met een vervuilde naald/medicijnen (de naald of de inhoud van het flesje kan er schoon uit zien, maar dat zegt niets over de bacteriële besmetting). Tevens kan een bacterie vanuit een darm- of longontsteking via het bloed naar o.a. de gewrichten gaan.

De veroorzakende kiemen horen niet in het lichaam thuis, het lichaam gaat reageren met een ontstekingsreactie; er komen ontstekingscellen via het bloed naar het gebied toe. De vaatwanden gaan open staan om deze cellen naar het geïnfecteerde gebied te leiden. Dit verklaart de zwelling (daardoor pijnlijkheid) en de roodheid. De ontstekingscellen vallen de bacteriën aan. Samen met de gifstoffen die de bacteriën produceren, zorgt dit ervoor dat cellen uit elkaar gaan vallen. Deze afvalstroom van (dode) bacteriën en de uit elkaar gevallen weefsel- en ontstekingscellen vormt de ons wel bekende etter in het abces.

Soms zien we de lymfeknopen, die het vocht uit dit gebied afvoeren, ook mee doen in het etterproces. De bacteriën worden door de afweercellen in de lymfeknopen weggevangen, zodat ze geen ontsteking in de rest van het lichaam veroorzaken, maar ze kunnen wel een abces in de lymfeknoop veroorzaken.

Behandeling:

Bij een beginnend abces kan er behandeld worden met antibioticum. Als de ontsteking net begint, is de doorbloeding nog goed en zullen de antibiotica overal inwerken. Naarmate het abces groter wordt, zal het antibioticum niet meer in het centrum van het abces terecht komen, de omgeving zit wel vol met antibioticum. Gevolg: het abces wordt niet meer groter, maar verdwijnt niet.

In dat stadium kan je het abces beter laten rijpen, het kalf kan wel met een pijnstiller behandeld worden, maar zonder antibioticum geef je de bacteriën een kans zich naar buiten te “eten”.

Als het kalf veel last heeft van het abces, of er zit een dikke spierlaag overheen, dan is het actief openen van het abces beter. De bacteriën die het abces veroorzaken kunnen slecht leven in zuurstofrijke omgeving. Zo snel het abces open is, zullen de bacteriën zich niet verder vermenigvuldigen en komt de ontsteking tot rust.

Is de wand rond een abces nog dik, dan kan deze na openen weer makkelijk aan elkaar groeien en het proces (ettervorming) zal weer ongehinderd verder gaan, daarom heeft het laten rijpen de voorkeur.

Indien er grotere bloedvaten in de buurt van het abces liggen, bestaat het risico dat het abces naar de bloedbaan open breekt, dit kan leiden tot acute sterfte. Dit zien we vooral bij goed doorbloedde organen, zoals de lever en longen.

De ernst en locatie van het abces bepaalt dus hoe er gehandeld moet worden: raadpleeg hiervoor uw dierenarts.

HERNIA’S (breuk):

Er kunnen aangeboren of verkregen beschadigingen van de buikwand zijn.

Hierdoor kunnen buikvliezen of organen via de ontstane opening uitpuilen. Het buikvlies en de huid zijn wel gewoon intact, waardoor er een bult kan ontstaan aan de buitenkant van het kalf.

De meest bekende hernia is de navelbreuk.

Behandeling:

Meestal niet nodig, in geval van een grote breuk kan het verstandig zijn het kalf uit de groep te halen, om beschadiging door andere kalveren te voorkomen.

Verder moet er goed onderscheidt gemaakt worden, een navelabces kan geopend worden, bij een navelbreuk is openen absoluut geen optie!

HAEMATOOM:

Dit is een bloeduitstorting. Doordat het kalf zich bijvoorbeeld stoot, kunnen er bloedvaten in het onderliggende weefsel beschadigen. Soms zijn dit kleine bloedvaten, soms grotere. Afhankelijk van de stevigheid van het onderliggende weefsel, zal er een lichte zwelling ontstaan (bv in een spier), of er kan een grote bult ontstaan (bv in het kossum) waar zich bloed in ophoopt.

De zwelling kan eruit zien als een abces, de inhoud is vloeibaar, maar zo lang er geen bacterie bij betrokken is, zal een haematoom niet rijpen, maar langzaam slinken. Doordat de bloedcellen uitzakken en geresorbeerd worden blijft er helder vocht achter en lijkt het op een seroom. Punctie door de dierenarts kan uitsluitsel geven.

Behandeling:

Geen. Het bloed is natuurlijk materiaal en zal door het kalf weer in het lichaam opgenomen worden.
Het openen van een haemotoom is niet verstandig. De bloeding is gestopt door tegendruk van de wand. Bij openen valt deze druk weg en kan het kalf uit het geopende haemotoom gaan bloeden.

SEROMEN:

Behandeling:

Geen, het vocht wordt over het algemeen door het lichaam terug opgenomen.

KNIEBUIL/GRUPBEEN:

Een aantal kalveren krijgt een zwelling ter hoogte van de voorknie of de hak.
Dit zijn de plaatsen waarbij bot dicht onder de huid gelegen is, zonder onderliggende spierlagen. Ter bescherming van het bot, hebben runderen op deze plaats een “stootkussen” onder de huid.Dit stootkussen kan geïrriteerd raken, waardoor het meer vocht aan gaat maken. Zo zien we dus een zwelling ontstaan die verder niet warm of pijnlijk is.

Behandeling:

Geen. Indien er meerdere dieren met kniebuilen in een hok zitten, kan een goede inspectie van de vloer worden gedaan, mogelijk zitten hier oneffenheden die tot deze irritatie leiden.

TUMOREN:

Het woord tumor betekend niets anders dan zwelling, maar wordt vooral gebruikt voor nieuwvormingen, ofwel kanker. Bij onze kalveren komt weinig kanker voor, te begrijpen, het zijn hele jonge dieren. Het is dus zeer uitzonderlijk. Heel soms zien we tumoren van het afweer apparaat (b.v. leucose en een thymoom). Ook zien we soms huidtumoren (b.v. door het papilloma virus)

Behandeling:

In verband met aantasting van afweerapparaat en/of behandel-onmogelijkheden, wordt hier geen behandeling ingezet.